Vì sao tiền tệ quan tâm đến kỳ vọng nhiều hơn là lãi suất
Hãy hình dung kịch bản sau: một ngân hàng trung ương tăng lãi suất, nhưng đồng tiền lại suy yếu thay vì mạnh lên. Nghe có vẻ trái ngược với trực giác, nhưng các nhà giao dịch dày dạn kinh nghiệm hiểu rằng điều quan trọng không phải là việc tăng lãi suất tự thân — mà là những gì thị trường đã kỳ vọng sẽ xảy ra tiếp theo. Thị trường FX vốn có tính chất hướng về tương lai, nghĩa là chúng tập trung vào việc lãi suất sẽ đi về đâu, chứ không phải đang ở mức nào hôm nay.
Thị trường FX định giá tương lai, không phải hiện tại
Tiền tệ được giao dịch dựa trên kỳ vọng. Từ rất lâu trước khi một ngân hàng trung ương chính thức thay đổi lãi suất, các nhà giao dịch thường đã đặt cược vào những gì sắp diễn ra. Đến thời điểm quyết định lãi suất được công bố, kết quả thường đã được phản ánh vào giá. Ví dụ, tỷ giá hối đoái có cả giá trị giao ngay (giá hôm nay) và giá trị kỳ hạn dựa trên kỳ vọng tương lai. Nếu thị trường tin rằng một ngân hàng trung ương sẽ nới lỏng chính sách trong những tháng tới, đồng tiền của họ có thể bắt đầu giảm giá ngay từ bây giờ khi các nhà giao dịch chủ động điều chỉnh vị thế trước sự thay đổi đó, và ngược lại.
Giả sử các nhà đầu tư kỳ vọng Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) sẽ sớm tăng lãi suất, trong khi Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) được cho là sẽ tạm dừng hoặc cắt giảm. Ngay cả trước bất kỳ động thái chính thức nào, đồng bảng Anh có thể tăng giá so với đồng euro khi thị trường đã định giá sự thay đổi này. Khi thông báo được đưa ra, điều khiến thị trường biến động là liệu nó gây bất ngờ hay gây thất vọng so với những kỳ vọng đó.
Di chuyển trước khi động thái diễn ra
Có một câu ngạn ngữ lâu đời trên thị trường: “mua theo tin đồn, bán theo sự thật”. Các nhà giao dịch thường mua (hoặc bán) một đồng tiền để đón đầu một sự kiện và sau đó chốt lời khi tin tức được kỳ vọng trở thành chính thức. Nếu Cục Dự trữ Liên bang (Fed) được kỳ vọng rộng rãi sẽ cắt giảm lãi suất trong quý tới, đồng đô la có thể bắt đầu suy yếu ngay từ bây giờ khi các nhà đầu tư tái cơ cấu vị thế để thích nghi với mức lợi suất tương lai thấp hơn. Vào cuối năm 2025, chỉ số đô la Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều năm, chủ yếu do các nhà giao dịch đặt cược trước vào các đợt cắt giảm lãi suất của Fed.
Động lực này cũng lý giải vì sao một đồng tiền có thể suy yếu ngay cả sau khi tăng lãi suất. Nếu một ngân hàng trung ương tăng lãi suất nhưng ám chỉ rằng đây có thể là lần tăng cuối cùng (một “đợt tăng mang tính ôn hòa”), các nhà giao dịch điều chỉnh theo triển vọng mềm mỏng hơn có thể khiến đồng tiền giảm giá. Tại Nhật Bản, chẳng hạn, đồng yên gần như đi ngang so với đô la trong suốt năm 2025 mặc dù Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đã tăng lãi suất hai lần.
Nếu ECB được dự báo sẽ cắt giảm lãi suất 0,50%, đồng euro có khả năng đã phản ánh kỳ vọng đó. Nếu sau đó ECB chỉ cắt giảm 0,25%, một cách nghịch lý, đồng euro có thể tăng giá vì mức cắt giảm nhỏ hơn so với dự kiến. Nếu ngân hàng trung ương gây bất ngờ với mức cắt giảm lớn hơn, đồng euro nhiều khả năng sẽ giảm mạnh.
Thị trường đã dịch chuyển trước khi ECB hành động
Nguồn: TradingView. Tất cả các chỉ số đều là tổng lợi suất tính bằng đô la Mỹ. Hiệu suất trong quá khứ không phải là chỉ báo đáng tin cậy cho hiệu suất tương lai. Dữ liệu tính đến ngày 30 tháng 12 năm 2025.
EUR/USD bắt đầu tăng vài tuần trước khi ECB xác nhận việc cắt giảm lãi suất vào tháng 3 năm 2025. Đà tăng này không được thúc đẩy bởi chính quyết định đó, mà bởi thị trường đã định giá sẵn dựa trên kỳ vọng.
Sức mạnh của định hướng chính sách và triển vọng
Một manh mối quan trọng đến từ định hướng chính sách trong tương lai (forward guidance) — những gợi ý và tín hiệu mà các ngân hàng trung ương đưa ra về chính sách sắp tới. Nếu định hướng này đáng tin cậy, các nhà giao dịch sẽ điều chỉnh đồng tiền tương ứng từ rất lâu trước khi ngân hàng trung ương thực sự thực hiện.
Chênh lệch lợi suất là động lực then chốt của các kỳ vọng FX. Nhà đầu tư so sánh mức lãi có thể kiếm được từ một đồng tiền với một đồng tiền khác. Ví dụ, nếu lợi suất trái phiếu Mỹ được kỳ vọng sẽ giảm xuống dưới lợi suất châu Âu, đồng đô la có thể suy yếu so với đồng euro.
Kỳ vọng lạm phát và triển vọng tăng trưởng cũng tác động đến biến động tiền tệ. Nếu lạm phát được dự báo sẽ giảm mạnh, thị trường có thể dự đoán các đợt cắt giảm lãi suất trong tương lai, từ đó hạn chế sức mạnh của đồng tiền. Một ví dụ điển hình là đồng yên Nhật Bản năm 2025: bất chấp việc tăng lãi suất, đồng yên không tăng giá vì các nhà đầu tư nhìn nhận triển vọng tăng trưởng của Nhật Bản là yếu.
Những ngộ nhận phổ biến về lãi suất và FX
Ngộ nhận 1: “Lãi suất cao hơn luôn đồng nghĩa với đồng tiền mạnh hơn.” Điều quan trọng là hướng thay đổi và bối cảnh.
Ngộ nhận 2: “Tiền tệ chỉ biến động khi ngân hàng trung ương hành động.” Thực tế, tiền tệ thường biến động trước các hành động của ngân hàng trung ương.
Ngộ nhận 3: “Mọi đợt tăng (hoặc giảm) lãi suất đều có tác động như nhau.” Một đợt tăng bất ngờ 0,5% có thể đẩy đồng tiền tăng mạnh, trong khi một đợt tăng thông thường 0,25% lại có thể khiến nó giảm giá.
Lưu ý rủi ro: Khi kỳ vọng sai lệch
Đôi khi, các giả định của thị trường đơn giản là sai, hoặc những sự kiện đột ngột phá vỡ sự đồng thuận. Fed đã thực hiện một đợt cắt giảm lãi suất bất ngờ 0,50% vào cuối năm 2024 — lớn hơn so với kỳ vọng của các nhà đầu tư — và đồng đô la nhanh chóng lao dốc.
Thị trường có thể đang tự tin định giá các đợt cắt giảm lãi suất — cho đến khi một báo cáo GDP hoặc lạm phát vượt trội hoàn toàn làm đảo ngược câu chuyện.
Kết luận
Thay vì chỉ tập trung vào lãi suất hiện tại, các nhà giao dịch thành công chú trọng đến câu chuyện tổng thể: lãi suất và nền kinh tế đang đi về đâu, và bao nhiêu phần của câu chuyện đó đã được phản ánh vào giá. Mỗi lần tăng hay giảm lãi suất đều tồn tại dưới cái bóng của những gì sắp xảy ra tiếp theo. Nếu bạn có thể căn chỉnh các giao dịch của mình với những thay đổi trong kỳ vọng tập thể đó, bạn sẽ ở vị thế tốt hơn để điều hướng những dòng chảy luôn biến động của thị trường FX!